ΑΡΧΑΙΑ Α1,Α2 ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

Ετυμολογικά

1. Να κατατάξετε τα παρακάτω παράγωγα ουσιαστικά στην κατηγο-

ρία στην οποία ανήκουν (υποκοριστικά, περιεκτικά, τοπικά):

κυνηγέσιον, πευκών, σφηκιά, κηπάριον, χαλκεῖον, πυργίσκος, ξιφίδιον,

ἀνθών, παρθενών, καπηλεῖον.

2. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α΄ με τα

πρωτότυπα της στήλης Β΄:

 Α                        Β

 α. παιδάριον 1. πύλη

 β. πινακίδιον 2. διδάσκαλος

 γ. Παρθενών 3. νεοσσός

 δ. γραφεῖον 4. χοῖρος

 ε. χοιρίδιον 5. παῖς

 στ. πυλίς 6. πινακίς

 ζ. νεοσσιά 7. παρθένος

 η. διδασκαλεῖον 8. γραφεύς

Γραμματική

1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ουσιαστι-

κού της παρένθεσης:

α. Καθορῶμεν πολλούς………………… (ἄνθρωπος).

β. Μακάριοι οἱ ………………. (πτωχός) τῷ πνεύματι.

γ. Ἡμεῖς φυλάττομεν τοὺς ……………..(ὄρκος) τῶν …………………(θεός).

δ. Ὁ Θεὸς αὐξάνει τοὺς ……………..(καρπός) τῶν …………..(δένδρον).

2. Να σημειώσετε δίπλα σε κάθε αριθμό της πρώτης στήλης το γράμ-

μα που του αντιστοιχεί από τη δεύτερη στήλη:

      Α                                Β

1. τοὺς ἱατρούς α. αιτιατική ενικού

2. τῇ ψήφῳ β. γενική πληθυντικού

3. τῶν ὁδῶν γ. αιτιατική πληθυντικού

4. τοῖς ποτηρίοις δ. δοτική ενικού

5. τὸν οἶνον ε. δοτική πληθυντικού

3. Να συμπληρωθούν οι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας που λεί-

πουν στο κείμενο του παρακάτω μύθου:

Ἔλεγόν ποτε τὰ πρόβατα τῷ δεσπότῃ : «………, ὦ δέσποτα, γάλα πα-

ρέχομεν ……….(σύ, δοτ.), τυρὸν καὶ ἔρια……….(σύ, ον.) δὲ οὐδὲν παρέ-

χεις………..(ἡμεῖς, δοτ.)· ὁ δὲ κύων, καίτοι οὐδὲν παρέχει………(σύ, δοτ.), ἐκ

τοῦ σίτου καθ’ ἡμέραν λαμβάνει». Ὁ δὲ κύων εἶπεν· «Ὦ ἀνόητα πρόβατα, ἡ

γλῶσσα……….(ὑμεῖς, γεν.) προτρέχει τῆς διανοίας· …………(ἐγώ, ον.) εἰμι

χρησιμώτερος……… (ὑμεῖς, γεν.)· εἰ γὰρ………..μὴ ἐφύλαττον………(ὑμεῖς,

αιτ.), ἐκινδυνεύετε ἄν πάσχειν κακὰ ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν· ………(ἐγώ, δοτ.) δ’

ἀνάγκη ἐστὶ φυλάττειν καὶ σῴζειν………( ὑμεῖς, αιτ.) ἐκ τῶν κινδύνων».

4. Να τοποθετήσετε στην κατάλληλη πτώση τις λέξεις που βρίσκονται

στις παρενθέσεις με τη σειρά που δίνονται:

α. Τὸ ἐν Ὀλυμπίᾳ ἄγαλμα τοῦ Διὸς………..πεποιημένον ἐστὶ καὶ ἐλέφαντος

(= από ελεφαντόδοντο) (χρυσός, γεν. εν.).

β. Ἐν μὲν τῇ δεξιᾷ χειρὶ φέρει Νίκην ἐξ ἐλέφαντος καὶ ταύτην καὶ χρυσοῦ,

ἔχουσαν ἐπὶ τῇ κεφαλῇ…………… (στέφανος, αιτ. εν.).

γ. Τῇ δὲ ἀριστερᾷ χειρὶ τοῦ……….ἔνεστι (= υπάρχει) σκῆπτρον διηνθισμέ-

νον (θεός).

δ. Ὁ ὄρνις (=πουλί) ὁ ἐπὶ τῷ ………… καθήμενός ἐστιν ὁ ἀετὸς (σκῆπτρον).

ε. Τῷ χρυσῷ……………τοῦ θεοῦ ζῴδιά τε (= και μικρές εικόνες ζώων) καὶ

τῶν ἀνθῶν τὰ …………..εἰσίν ἐμπεποιημένα (=σκαλισμένα) (ἱμάτιον, κρί-

νον).

στ. Ὁ θρόνος ποικίλος (=διακοσμημένος) μὲν …………καὶ ………….ποικίλος

δὲ καὶ…………..ἐλέφαντί ἐστι (χρυσός, δοτ. / λίθος, δοτ. πληθ. / ἔβενος, δοτ.

εν.).

5. Να τοποθετήσετε στον κατάλληλο τύπο τις λέξεις που είναι σε πα-

ρένθεση:

α. ἐν…..……ψυχῆς (βρασμός, δοτ. εν).

β. τὰ ἐν…..……..μὴ ἐν….……… (οἶκος δοτ. εν., δῆμος δοτ. εν.).

γ. σὺν….……… πᾶς καὶ γελᾷ καὶ ὀδύρεται (θεός δοτ. εν.).

δ. ἐξ……….…κατῆλθε σὺν ….………(οὐρανός γεν. εν., ἄγγελοι δοτ. πληθ.).

ε. ὁ γεωργὸς τὴν…………ἐν…………εὑρίσκει (ἔλαφος, ἄμπελος δοτ. εν.).

στ. οἱ ἄνθρωποι ἐν…………..τοὺς θεοὺς θεραπεύουσι (=λατρεύουν) καὶ

ἐν……..…… θύουσιν αὐτοῖς……………(ναοί δοτ., βωμοί δοτ., ζῷα αιτ.

πληθ.).

6. Να βάλετε τα ουσιαστικά στις κατάλληλες πτώσεις:

τῷ __________ (ὁ υἱός) αἱ __________ (ἡ ψῆφος)

τοῖς __________ (ὁ στρατηγός) τὸν __________ (ὁ καρπός)

τῶν __________ (ὁ ἵππος) τὴν __________ (ἡ κάμηλος)

τοὺς __________ (ὁ ἱατρός) τὰς __________ (ἡ ὁδός)

τοῦ __________ (ὁ ἥλιος) (ὦ) __________ (ὁ δοῦλος)

τῇ __________ (ἡ ὁδός) τῆς __________ (ἡ ἔλαφος)

τὰ __________ (τὸ δῶρον) τοῖς __________ (τὸ μῆλον)

7. Να γράψετε στην κατάλληλη πτώση τις λέξεις της παρένθεσης:

 Πιστεύω τῷ …………………. (ὁ φίλος). Τὸν πιστὸν …………………. (ὁ

φίλος) ἐν τοῖς …………………. (ὁ κίνδυνος) γιγνώσκεις. Τοῖς ………………….

(ὁ λόγος) τῶν φίλων ἀεὶ πιστεύομεν. Οἱ ἄπιστοι …………………. (ὁ φίλος) οὐ

μετέχουσι τοῦ …………………. (ὁ κίνδυνος). Τοὺς ………………….(ὁ τρόπος

τῶν ἀνθρώπων) γιγνώσκετε. Τῷ …………………. (ὁ θεός) πιστεύουσιν. Ὦ

…………………. (ὁ φίλος), ὁ θεὸς τοὺς ἀγαθοὺς …………………. (ὁ

ἄνθρωπος) οὐ λείπει. Πολλοὶ ἄνθρωποι τῷ …………………. (ὁ πλοῦτος)

μᾶλλον ἤ τῷ …………………. (ὁ θεός) πιστεύουσιν.

8. Συμπληρώστε τις καταλήξεις των ουσιαστικών:

- Ὁ Κῦρος ἀποπέμπει τοὺς δασμ__ τῷ ἀδελφ__.

- Ἐνταῦθά εἰσι μεγάλοι κῆπ__ πλήρεις ἀγρίων ζῴ__.

- Ἡμεῖς τῶν ἄκρων ἐσμὲν φρουρ__ τοῖς τοξ__ καὶ ἀκοντί__.

- Τὰ δένδρ__ ἄνευ τοῦ ὄμβρ__ καὶ τοῦ ἡλί__ οὐ φέρουσι καρπ__ (αιτ. εν.).

- Ὁ κυνηγὸς τὴν ἔλαφ__ ἐν τῇ ἀμπέλ__ εὑρίσκει.

- Οἱ γεωργ__ τοὺς ἀγρ__ θεραπεύουσιν.

- Ἀλέξανδρος παρὰ τοῦ διδασκάλ__ ἐμάνθανε τοξεύειν.

- Δόξα τῷ θε__ πάντων ἕνεκεν.

- Δίδασκε ὦ διδάσκαλ__ τὴν ἀρετήν.

- Ὁ Αἴσωπος τοῖς ζῴ__ φωνὴν ἔδωκε.