ΓΛΩΣΣΑ Α1,Α2 ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΡΗΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΡΗΜΑΤΑ

1. Από ποιες λέξεις σχηματίζουμε παράγωγα ρήματα;

Παράγωγα ρήματα σχηματίζουμε:

α) από ουσιαστικά

β) από επίθετα

γ) από άλλα ρήματα

δ) από άκλιτες λέξεις (επιρρήματα, επιφωνήματα, ηχοποίητες λέξεις)

ε) από φράσεις (π.χ. καλώς όρισες → καλωσορ-ίζω)

2. Παραδείγματα παράγωγων ρημάτων: 

- τόν-ος (πρωτότυπη λέξη: ουσιαστικό - θέμα: τον-) + παραγωγική κατάληξη -ίζω → τον-ίζω.

- τόν-ος (πρωτότυπη λέξη: ουσιαστικό - θέμα: τον-) + παραγωγική κατάληξη -ώνω → τον-ώνω.

- αγών-ας (πρωτότυπη λέξη: ουσιαστικό - θέμα: αγων-) + παραγωγική κατάληξη -ίζομαι → αγων-ίζομαι.

- τσακ (πρωτότυπη λέξη: άκλιτη ηχοποίητη λ.- θέμα: τσακ-) + παραγωγική κατάληξη. -ίζω → τσακ-ίζω.

- φέγγ-ω (πρωτότυπη λέξη: ρήμα - θέμα: φεγγ-) + παραγωγική κατάληξη -ίζω → φεγγ-ίζω.

- κοντ-ός (πρωτότυπη λέξη: επίθετο - θέμα: κοντ-) + παραγωγική κατάληξη -αίνω → κοντ-αίνω.

- κοντ-ά (πρωτότυπη λέξη: επίρρημα - θέμα: κοντ-) + παραγωγική κατάληξη -εύω → κοντ-εύω.

3. Ποιες είναι οι παραγωγικές καταλήξεις παράγωγων ρημάτων; 

Ενεργητική φωνή Μέση / Παθητική φωνή

-ίζω π.χ. βυθ-ός → βυθ-ίζω -ίζομαι π.χ. βυθ-ός → βυθ-ίζομαι 

-αίνω π.χ. θερμ-ός → θερμ-αίνω -αίνομαι π.χ. θερμ-ός → θερμ-αίνομαι 

-ώνω π.χ. έν-ας → εν-ώνω -ώνομαι π.χ. έν-ας → εν-ώνομαι 

-εύω π.χ. δημόσι-ος → δημοσι-εύω -εύομαι π.χ. δημόσι-ος → δημοσι-εύομαι 

-άζω π.χ. γυμν-ός → γυμν-άζω -άζομαι π.χ. γυμν-ός → γυμν-άζομαι

-ιάζω π.χ. ταίρ-ι → ταιρ-ιάζω -ιάζομαι π.χ. ταίρ-ι → ταιρ-ιάζομαι 

4. Άλλες σπανιότερες παραγωγικές καταλήξεις παράγωγων ρημάτων είναι τα παρακάτω 

γραμματικά μορφήματα (θαμιστικά ρήματα):

-βολώ π.χ. πέτρ-α → πετρ-ο-βολώ (= ρίχνω συνέχεια πέτρες - Σημασία: ρίξιμο συνεχές).

-βολώ π.χ. μόσκ-ος → μοσκ-ο-βολώ (= βγάζω άφθονη μοσκοβολιά - Σημασία: αφθονία).

-κοπώ π.χ. γλέντ-ι → γλεντ-ο-κοπώ (=γλεντώ ασταμάτητα - Σημασία: ενέργεια ακατάπαυστη).

-μανώ π.χ. λύσσ-α → λυσσ-ο-μανώ (=συμπεριφέρομαι σαν λυσσασμένος - Σημασία: ένταση ενέργειας).

-λογώ π.χ. άνθ-ος → ανθ-ο-λογώ (= διαλέγω και μαζεύω συνέχεια άνθη- Σημασία: μαζεύω συνέχεια).

-λογώ π.χ. κακ-ό → κακ-ο-λογώ (= λέω συχνά κακά λόγια για κάποιον - Σημασία: λέω συχνά ό,τι 

φανερώνει το θέμα της πρωτότυπης λέξης).

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

1. Από ποιες λέξεις παράγονται τα παρακάτω ρήματα: 

- αρρωσταίνω →

- ασφαλίζω →

- βελάζω →

- γαβγίζω →

- γυμνάζομαι →

- δημοσιεύω →

- δουλεύω →

- εικονίζομαι →

- ελευθερώνω →

- εμπιστεύομαι →

- ενώνω →

- εργάζομαι →

- θαυμάζω →

- θερμαίνομαι →

- κερδίζω →

- κολακεύω →

- κοπανίζω →

- λιανίζω →

- λιγοστεύω →

- μαυρίζω →

- μοιράζω →

- μανιάζω →

- μορφώνομαι →

- παραξενεύομαι →

- πιστεύω →

- πλανεύομαι →

- πολιτεύομαι →

- σιμώνω →

- σκοτώνω →

- στεγάζομαι →

- στερεώνω →

- σωριάζω →

- ταξιδεύω →

- τερματίζω →

- τροχίζω →

- φεγγίζω →

- φυτεύω →

- φωτίζομαι →

- χαρακτηρίζομαι →

- ψηφίζω →

2. Να παραγάγετε ρήματα από τις παρακάτω λέξεις:

- αγνάντια →

- αγώνας →

- ανάγκη →

- αντάμα →

- άξιος →

- βαθύς →

- βέβαιος →

- βλαστός →

- βυθός →

- γεύμα →

- γύρω →

- δίκαιος →

- δίκη →

- ενήμερος →

- θάλασσα →

- θέρος →

- κοντά →

- μάτι →

- ξένος →

- ξενιτιά →

- παγίδα →

- παρουσία → 

- πλήθος →

- πρόβλημα →

- σταυρός →

- συγγενής →

- σχήμα →

-σχόλιο →

- τόνος →

- τριγύρω →

- υγιής →

- φαρδύς →

- φήμη →

- χορτάρι →